Potoczna wiedza na temat kwasów omega ogranicza się do świadomości ich występowania w tranie lub oleju lnianym. Mało osób już wie, że omega 3 mają wpływ dobrze na serce, pomagają zmniejszyć poziom cholesterolu oraz poprawiają odporność na przeziębienia. Co do tego ostatniego stwierdzenia, to większość osób wiąże ten fakt ogólnie z tranem, a nie zawartymi w nich kwasami tłuszczowymi omega.

Choćby ogólne poszerzenie wiedzy o ich właściwościach oraz źródłach może skłonić do regularnego włączenia ich do diety oraz mądrego suplementowania. Uświadomienie sobie, jak ważne są dla zdrowia człowieka kwasy tłuszczowe omega, jakie między nimi występują zależności oraz to, że muszą być one dostarczone organizmowi z pożywieniem powinno być inspiracją do zgłębienia tej tematyki i zadbania o odpowiedni poziom omega 3, 6 i 9.

Rola kwasów omega 3, 6 i 9 w organizmie

Kwasy tłuszczowe omega są dla organizmu człowieka niezbędne, aby mógł on funkcjonować w zdrowiu. Mogą być dostarczane wyłącznie z pożywieniem lub w formie suplementów. Do Niezbędnych Wielonienasyconych Kwasów Tłuszczowych (NWNKT – tłuszcze niezbędne i nie wytwarzane przez organizm) zaliczany jest kwas alfalinolenowy (ALA) z grupy omega 3, którego organizm nie jest w stanie sam wytworzyć, a jest on współcześnie kluczowy ze względu na – spowodowane spożywaniem wysoko przetworzonej żywności – zachwianiem proporcji pomiędzy kwasami omega 6 (zdecydowanie zbyt wysoki poziom) i omega 3 (zbyt niski poziom względem omega 6).

Wśród kwasów omega 3 występują także kwasy niezbędne dla funkcjonowania organizmu, ale wytwarzane przez ludzki organizm m. in. na drodze syntezy z kwasu alfalinolenowego (ALA):

  • kwas eikozapentaenowy (EPA) z grupy omega 3, który bywa dostarczany organizmowi z pożywieniem, a może być wytwarzany przez organizm w bezpiecznych dla zdrowia ilościach dzięki odpowiedniej suplementacji kwasem alfa-linolenowym (ALA), jak ma to miejsce w przypadku preparatów Omegaregen®,
  • kwas dokozaheksaenowy (DHA) z grupy omega 3, który choć jest dostarczany organizmowi w diecie lub suplementacji, może z powodzeniem być wytwarzany przez organizm w bezpiecznych dla zdrowia ilościach dzięki suplementacji kwasem alfalinolenowym (ALA), co zapewniają preparaty Omegaregen®.

Do właściwego funkcjonowania organizmu potrzebne są także kwasy tłuszczowe omega 6, m. in. kwas linolowy (LA). Ze względu na hodowlę nastawioną na szybką gotowość zwierząt do uboju w spożywanym przez ludzi mięsie kilkudziesięciokrotnie zachwiana jest proporcja kwasów omega 3 do omega 6. Cieszące się uznaniem oleje roślinne (w tym oliwa z oliwek) zawierają także znacznie więcej omega 6 niż omega 3. To powoduje, że w połączeniu ze spożywaniem wysoko przetworzonej żywności ludzie dostarczają swoim organizmom zdecydowanie zbyt wiele kwasów omega 6 w relacji do omega 3. To skutkuje stanem nieodczuwalnego fizycznie, ale siejącego spustoszenie w ludzkim organizmie, permanentnego zapalenia. Kwasy omega 6 są odpowiedzialne za ten stan swoistego alertu organizmu i gotowości do zwalczania patogenów. Utrzymywanie się takiego stanu przez długi czas niesie za sobą skutki w postaci chorób nowotworowych czy nawet problemów psychicznych. Stąd konieczność jednoczesnego ograniczania spożycia produktów zawierających omega 6 i zwiększania dawki suplementowanych kwasów omega 3, a szczególnie ALA, którego organizm sam nie jest w stanie wytworzyć.

Kwasy omega 9 są wykorzystywane w organizmie do wielu zachodzących w nim procesów biologicznych. Będący głównym przedstawicielem kwasów omega 9 kwas oleinowy (OA) może być wytwarzany przez organizm człowieka przy pomocy odpowiednich enzymów, lecz u osób starszych lub dotkniętych chorobami wątroby jego produkcja jest zbyt mała w stosunku do potrzeb, więc suplementacja jest nieodzowna.

Wspomniana wyżej konieczność zachowania odpowiednich proporcji pomiędzy kwasami tłuszczowymi omega 6 i omega 3, w dużym uproszczeniu, spowodowana jest faktem, że i jedne i drugie są dla organizmu niezbędne, te pierwsze odpowiadają za możliwość wywołania w organizmie stanowiących element mechanizmu obronnego zapaleń, a te drugie działając przeciwzapalnie „stawiają granicę” przekroczeniu poziomu zapalenia z punktu widzenia jego natężenia i czasu trwania oraz wyeliminowania sytuacji, gdy występuje ono bez powodu i nie daje organizmowi korzyści (brak walki z patogenem tylko zapalenie wywołane wyłącznie złą proporcją omega 3 do omega 6). Organizmowi w suplementacji i diecie należy dostarczać znacznie mniej kwasów omega 6 niż omega 3. Jest tak ze względu na fakt, że produkty wysoko przetworzone zawierają znaczne ilości olejów roślinnych, których głównym składnikiem jest omega 6.

Jak dostarczać organizmowi niezbędnych kwasów omega i nie dać się otruć

Niebezpieczeństwa związane z korzystaniem z różnych źródeł kwasów omega wynikają z faktu, że przytłaczającej większości produktów zawierających kwasy omega 3 obecne są także inne – często szkodliwe dla zdrowia – substancje, których spożycie w większych ilościach może być trujące. Dotyczy to ryb, które same w sobie, a co za tym idzie także oleje z nich wyprodukowane (w przypadku ryb morskich) zawierają duże ilości metali ciężkich, a w przypadku osobników pochodzących z określonych rejonów świata mówi się także o skażeniu radioaktywnym. Wiele dostępnych na rynku ryb pochodzi z hodowli, w których dominuje nastawienie na zysk, a co za tym idzie stosowane są wszelkie dostępne metody mające na celu szybki wzrost ryb. Niestety większość dostępnych na rynku tranów w przystępnych cenach robiona jest także z tłuszczu ryb skażonych obecnością niezdrowych substancji. Nie znaczy to, że ryb jeść nie należy, trzeba odpowiednio wybierać i nie czynić z nich dominującego pokarmu. Dotyczy to także roślinnych źródeł kwasów omega. Dobrym przykładem jest tu len, który oczyszczając ziemię (taką zdolność dała mu Natura) absorbuje szkodliwe związki, a wśród nich także pestycydy. Poza tym ziarna lnu zawierają szereg substancji o charakterze trującym, których obecność ma pozwolić roślinie na przetrwanie do czasu gotowości do rozsiania nasion. W związku z tym należałoby w sposób świadomy komponować bardzo urozmaiconą dietę tak, aby nie tylko codziennie dostarczać organizmowi to co potrzebne, ale także robić to w sposób pozwalający zminimalizować wchłanianie substancji szkodliwych, które zawarte są w jedzeniu zapewniającym te dobre składniki. To bardzo trudne i kosztowne rozwiązanie wymagające wiedzy, czasu i, co tu kryć, sporo pieniędzy. Złotym środkiem może być z jednej strony zmienianie diety krok po kroku i jednoczesne korzystanie z suplementacji preparatami wolnymi od szkodliwych związków, a zwierającymi odpowiednie proporcje kwasów omega 3 i omega 6. Takim suplementem jest oparty na estrach kwasów omega 3 i 6 (a także 9) Omegaregen®, który poza czystością (w procesie produkcyjnym usuwane są wszelkie zanieczyszczenia) zapewnia wysoką przyswajalność zawartych w nim kwasów tłuszczowych.

W jakich produktach znajdują się niezbędne kwasy omega 3, 6 i 9

Poza różnej wartości suplementami diety w postaci płynnej lub w kapsułkach kwasy omega można znaleźć w jedzeniu. Warto zwrócić uwagę, że w niektórych z nich proporcje pomiędzy kwasami omega 3 i 6 są dramatycznie różne. Spożywając zatem produkty zawierające dużo kwasu omega 6 samego w sobie oraz w relacji do kwasu omega 3 trzeba zadbać o dostarczenie organizmowi tego drugiego w postaci suplementu lub jedząc coś, co zawiera go dużo, przy jednoczesnej niskiej zawartości kwasu omega 6.

Warto zapoznać się z przykładami produktów, w których występują kwasy omega:

  • kwas alfa-linolenowy (ALA) z grupy omega 3 – olej lniany (bardzo wysoka zawartość omega 3 i jedna z korzystniejszych proporcji względem omega 6), olej rzepakowy, olej z orzechów włoskich (spora zawartość omega 3 ze znaczną przewagą obecności kwasów omega 6),
  • kwas eikozapentaenowy (EPA) z grupy omega 3- algi, łosoś, olej z łososia (bardzo wysoka zawartość omega 3 i prawdopodobnie najkorzystniejsza proporcji względem omega 6), olej z wątroby dorsza (spora zawartość omega 3 i jedna z najkorzystniejszych proporcji względem omega 6) – ten kwas może być wytwarzany przez organizm w przypadku odpowiedniej suplementacji kwasem alfa-linolenowym (ALA),
  • kwas dokozaheksaenowy (DHA) z grupy omega 3 – olej z makreli, niektóre algi – ten kwas może być wytwarzany przez organizm w przypadku odpowiedniej suplementacji kwasem alfa-linolenowym (ALA),
  • kwas linolowy (LA) z grupy omega 6 – oleje orkiszowy, kukurydziany, słonecznikowy, sojowy, arachidowy, rzepakowy i oliwa – wszystkie te produkty charakteryzują się bardzo niską lub nawet zerową zawartością kwasów tłuszczowych omega 3, co za tym idzie nie mogą dominować w diecie,
  • kwas oleinowy (OA) z grupy omega 9 – oliwki, migdały, awokado, orzechy ziemne, oleje z nich i siemię lniane.

Wiedza na temat obecności interesujących nas kwasów w produktach spożywczych jest ważna z punktu widzenia komponowania diety. Świadomość, że w pewnych produktach zawartość określonych kwasów jest bardzo wysoka, a ich proporcja do innych niekorzystna, powinna skłonić do urozmaicania jadłospisu. Przy odpowiednio urozmaiconej diecie pozbawionej wysoko przetworzonych produktów spożywczych organizm otrzyma sporą część tego, czego potrzebuje do dobrego funkcjonowania. Optymalnym jednak rozwiązaniem jest łączenie diety bogatej w potrawy zawierające dużo witamin, minerałów oraz tłuszczy z suplementacją preparatami zawierającymi kwasy tłuszczowe omega oraz inne substancje o działaniu prozdrowotnym, a jednocześnie pozbawione zanieczyszczeń właściwych dla źródeł ich pozyskiwania oraz środowiska, w którym rośliny lub ryby wegetują.

Jak kwasy omega wpływają na nasze zdrowie

Niedoborów kwasów omega 3 oraz ich niewłaściwej proporcji do kwasów omega 6 w jednoznaczny sposób nie odczuwamy, jak ma to miejsce przy zbyt niskim poziomie magnezu, potasu, witamin lub wapnia. Gdy pojawiają się określone dolegliwości, to wynikają one z faktu, że kwasy omega mają bardzo szerokie działanie na elementy ludzkiego organizmu odpowiedzialne są za stworzenie odpowiednich warunków do jego zdrowego funkcjonowania. Tym co dla kwasów omega charakterystyczne jest to, że nie da się poprzez ich dużą dawkę uderzeniową wyleczyć schorzenia. Ich dostarczanie musi stanowić długotrwały proces o charakterze prewencyjnym lub wspomagającym leczenie. Odpowiedni tryb życia i suplementacja z zachowaniem odpowiedniej proporcji miedzy kwasami omega 3 i 6 zmniejsza ryzyko wielu chorób. Można uznać je za cud natury, ale nie należy przypisywać im nadprzyrodzonych możliwości.

Kwasy omega 3 i 6 w odpowiednich proporcjach pomagają w zapobieganiu oraz leczeniu między innymi takim dolegliwościom (głównie chorobom cywilizacyjnym), jak:

  • miażdżyca i inne schorzenia układu krwionośnego z zawałami serca i udarami mózgu włącznie,
  • obniżona odporność (wzmacniają układ immunologiczny),
  • choroba Alzheimera,
  • niedorozwój płodu,
  • ślepota wynikająca ze związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej,
  • nowotwory,
  • problemy trawienne,
  • problemy skórne (np. łupież, suchość skóry związana z utratą wody z organizmu),
  • kłopoty z koncentracją,
  • depresja, ADHD, choroba afektywna dwubiegunowa i inne schorzenia o podłożu psychicznym.

Wiele z wyżej wymienionych schorzeń związanych jest ze starzeniem się komórek, które jest spowalniane przez kwasy omega 3. Mają one także wpływ na działanie mózgu człowieka. Ich obecność w organizmie poprawia jego pracę u osób w każdym wieku wpływając jednocześnie na opóźnienia występowania objawów demencji.

Kto powinien szczególnie zadbać o poziom kwasów omega w organizmie

Dbałość o zdrowie w postaci regularnych badań, ruchu na świeżym powietrzu, odpowiedniej ilości snu, właściwej diety oraz suplementacji powinna być zachowywana przez każdego człowieka. Nie inaczej jest w przypadku pilnowania poziomu, a bardzie precyzyjnie, proporcji kwasów omega 3 i 6. Są grupy ludzi, które powinny w tej mierze starać się bardziej. W szczególności dotyczy to:

  • kobiet w ciąży oraz matek karmiących, które przekazują dziecku wartościowe substancje,
  • osób, u których stwierdzono podwyższony poziom cholesterolu grożący chorobami układu krwionośnego,
  • wszystkich w okresie jesienno-zimowym, gdy należy wzmocnić układ odpornościowy,
  • dzieci mających problemy z koncentracją,
  • osób po 40 roku życia, a zwłaszcza mężczyzn,
  • osób intensywnie uprawiających sporty wytrzymałościowe (np. modny ostatnio triatlon lub bieganie w maratonach),
  • osób, które z powodów obiektywnych nie mogą zadbać o zrównoważoną dietę,
  • osób prowadzących nieregularny tryb życia
  • każdego, kto chce w jak najlepszym stanie ciała i ducha dożyć sędziwej starości, bo ALA to jeden z najważniejszych „czynników” to umożliwiających.